Koronowirus koni (ECoV)

Koronowirus koni (ECoV)

ECoV – nowa choroba wirusowa

Jako lekarze weterynarii zdajemy sobie sprawę z wagi pojawiających się chorób wirusowych, a w szczególności z tych, które szybko się rozprzestrzeniają przy ograniczonych możliwościach terapeutycznych.

Od dawna wiadomo, że koronawirus koni powoduje biegunkę u źrebiąt. W ostatnich latach powiązano również ten patogen z chorobą występującą u dorosłych koni.

Koronawirusy to jednoniciowe, niesegmentowane, otoczkowe wirusy RNA należące do rodziny Coronoviridae. Występują one u wielu ssaków i ptaków, u których wywołują różne choroby jelitowe, oddechowe, choroby wątroby lub zaburzenia neurologiczne. Koronawirus koni (ECoV) klasyfikowany jest jako Betakoronawirus 1 wraz z koronawirusem bydła (BCoV). ECoV różni się genetycznie od ludzkiego wirusa SARS-CoV-2. Nie ma również dowodów wskazujących na to, że konie mogą zakazić się SARS-CoV-2 lub przenosić go na inne zwierzęta lub ludzi.

Okres inkubacji ECoV jest krótki. Wykazano iż RNA wirusa można wykryć już po upływie 72-96 godzin od ekspozycji. Wykrycie wirusa możliwe jest do 10-14 dni od zakażania.

Badania wykazały iż do zakażania dochodzi drogą fekalno-orlaną.

Objawy

Jedenaście lat temu zaobserwowano w Japonii nietypowe wystąpienie gorączki i objawów z przewodu pokarmowych u koni wyścigowych w wieku 2-4 lat. Jedynie 10% koni wykazywało objawy jelitowe spośród 132/600 (22%) koni, które zachorowały. Podobne objawy wystąpiły na tym samym torze wyścigów konnych trzy lata później. Od tamtej pory choroba pojawiała się w Europie i USA.

Typowe objawy kliniczne jaki obserwuje się u koni to: gorączka, brak apetytu, apatia i/lub objawy jelitowe (w około 10% przypadków). Brak takich objawów jelitowych u dorosłych koni, jak kolka i/lub zmiany charakteru kału, mogą wiązać się z odcinkiem jelita dotkniętego wirusem. Wykazano, że ECoV powoduje zapalenie jelit zarówno u źrebiąt, jak i u dorosłych koni. Chociaż zapalenie jelit wiąże się typowo z biegunką u źrebiąt, może nie wpływać na charakter kału zakażonych dorosłych koni, które mogą wykazywać jedynie objawy kolki (jeśli w ogóle jakiekolwiek objawy jelitowe występują).

Większość zakażonych dorosłych koni wraca do zdrowia przy minimalnym leczeniu lub w ogóle bez leczenia w ciągu 2-4 dni, natomiast niektóre zwierzęta mogą wymagać intensywnej opieki w celu wyeliminowania leukopenii, ogólnoustrojowego zapalenia i zaburzeń metabolicznych. Odnotowano, że zachorowalność waha się w granicach 17–57%, a śmiertelność jest bardzo niska.

Powikłania są rzadkie i są związane z przerwaniem bariery śluzowej przewodu pokarmowego, prowadząc do endotoksemii, posocznicy i encefalopatii związanej z hiperamonemią.

Interesująca jest obserwacja, że kliniczna ekspresja zakażenia ECoV jest zależna od wieku; u źrebiąt rzadko rozwijają objawy kliniczne. Biorąc pod uwagę brak udokumentowanych ognisk w dużych gospodarstwach hodowlanych, możliwe jest, że krążący wirus wśród źrebiąt i stada hodowlanego zapewnia ochronę przed rozwinięciem się objawów klinicznych. Niedawne badania to potwierdzają – stwierdzono wyższą seroprewalencję na ECoV u zdrowych zwierząt hodowlanych w porównaniu z końmi niehodowlanymi.

Brak objawów ze strony przewodu pokarmowego często wprowadza lekarza weterynarii zajmującego się stadem koni w błąd i patogen ten jest wykluczany z diagnostyki różnicowej. Wyniki badań hematologicznych, takie jak leukopenia spowodowana neutropenią i/lub limfopenią, chociaż nie są specyficzne dla ECoV, powinny kierować diagnostykę w kierunku choroby wirusowej.

Diagnostyka ECoV

Badanie RT-PCR jest używane do wykrywania ECoV w kale. Badanie to okazało się bardziej czułe i swoiste niż inne badania laboratoryjne, takie jak mikroskopia elektronowa czy testy ELISA wykrywające antygen. Dodatkowo badanie metodą RT-PCR charakteryzuje się szybszym czasem realizacji i jest bardziej opłacalny.

Zaobserwowano, że u zakażonych koni wykazujących objawy kliniczne w porównaniu do przypadków bezobjawowych choroba trwa dłużej, a poziom wirusa jest wyższy, chociaż obie grupy mogą przyczyniać się do skażenia środowiska i transmisji wirusa.

Chociaż na przebieg zakażenia mają wpływ takie czynniki, jak szczep wirusa, wiek pacjenta i współistniejące choroby, w niedawnym badaniu można było powiązać miano wirusa ECoV mierzone za pomocą RT-qPCR ze śmiertelnością, co obserwujemy też w przypadku innych koronawirusów jak np. koci koronawirus (FCoV) i ludzki SARS-CoV-2.

Ze względu na szybką autolizę układu pokarmowego, istotne jest szybkie wykonanie sekcji zwłok lub pobranie próbek reprezentatywnych do wykrycia zakażania ECoV. Próbki należy umieścić w formalinie i przesłać do badania patologicznego. ECoV można również zdiagnozować pośmiertnie za pomocą RT-PCR w próbce kału lub biopsji jelita cienkiego przesłanej do badania bez żadnego utrwalenia.

Profilaktyka

Na ten momeny nie są dostępne szczepionki przeciw ECoV i nie ma celowanych środków zapobiegawczych. Ze względu na bliską homologię genetyczną EcoV z BcoV, niedawno zbadano odpowiedzi serologiczne na szczepionki BcoV, wykazując mierzalne przeciwciała przeciwko BcoV. Jak na razie nie zaleca się ich stosowania ze względu na brak danych dotyczących skuteczności.

Podstawą zapobiegania EcoV są rygorystyczne środki bioasekuracji mające na celu zmniejszenie ryzyka wprowadzenia i rozpowszechnienia EcoV na terenie obiektu.

Podsumowanie

Ważne jest, aby zachować ostrożność w przypadku koni z gorączką, brakiem łaknienia i apatią, z towarzyszącymi objawami jelitowymi (głównie objawy kolki u dorosłych i biegunka u źrebiąt) lub bez. Istotne jest też, aby izolować takie konie do czasy wykluczenia za pomocą testu PCR wirusa ECoV i innych potencjalnych zakaźnych patogenów (np. wirus grypy A, herpeswirus koni 1 i 4, Streptococcus equi equi).

Rozsądne może być przebadanie całej populacji w celu wykrycia również zakażeń bezobjawowych, ponieważ takie zwierzęta mogą wydalać wirusa z kałem.

Konie z dodatnim wynikiem PCR w kierunku ECoV powinny być izolowane, a stajnia oraz stado powinny być ściśle monitorowane do czasu otrzymania wyników badań po ekspozycji.

Ogniska ECoV są na ogół krótkotrwałe, zwłaszcza gdy przestrzegane są surowe środki bezpieczeństwa biologicznego. Kwarantannę można rutynowo znieść 2-3 tygodnie po ustąpieniu objawów klinicznych u ostatniego chorego konia.

Powszechne środki dezynfekujące dezaktywują EcoV, ale nie wiadomo, jak długo ECoV pozostaje zakaźny w środowisku. Wykazano, że SARS-CoV-2 utrzymuje się do 2 dni w ściekach i odchlorowanej wodzie wodociągowej, 3 dni w kale i 17 dni w moczu w temperaturze pokojowej. W niższych temperaturach wirus jest w stanie przeżyć nawet dłużej.

Podsumowując, zachęcamy lekarzy weterynarzii specjalizujących się w leczeniu koni do skorzystania z wiedzy zdobytej w ciągu ostatniej dekady w dziedzinie ECoV u dorosłych koni i źrebiąt. Oczywiście potrzebne są dalsze badania, ale dysponujemy na tyle szeroką wiedzą na temat choroby, jej obrazu klinicznego, dostępnych narzędzi diagnostycznych i stosowanych metod leczenia, aby uzyskać pomyślny wynik leczenia koni zakażonych ECoV.

Piśmiennictwo:

• Wege H, Siddell S, ter Meulen V. The biology and pathogenesis of coronaviruses. Microbiol. Immunol. 1982;99:165-200.
• Woo PC, Lau SK, Lam SC, Lau CC, et al. Discovery of seven novel mammalian and avian coronaviruses in the genus Deltacoronavirus supports bat coronavirus as the gene source of Alphacoronavirus and Betacoronavirus and avian coronaviruses as the gene source of Gammacoronavirus and Deltacoronavirus. J Virol. 2012; 86:3995-4008.
• Zhang J, Guy JS, Snijder EJ, et al. Genomic characterization of equine coronavirus. Virology. 2007;369:92-104.
• Oue Y, Ishihara R, Edamatzu H, et. Al. Isolation of an equine coronavirus from adult horses with pyrogenic and enteric disease and its antigenic and genomic characterization in comparison with the NC99 strain. Vet Microbiol. 2011;150:41-8.
• Oue Y, Morita Y, Kondo T, Nemoto M. Epidemic of equine coronavirus oat Obihiro Racecourse, Hokkaido, Japan in 2012. J Vet Med Sci. 2013;75:1261-5.
• Pusterla N, Mapes S, Wademan C, et al. Emerging outbreaks associated with equine coronavirus in adult horses. Vet Microbiol. 2013;162:228-31.
• Pusterla N, Vin R, Leutenegger C, et al. Equine coronavirus: An emerging enteric virus of adult horses. Equine Vet. Educ. 2016;28:216-223.
• Pusterla N, Vin R, Leutenegger, et al. Equine coronavirus infection. Emerg Infec Diseases of Livestock. 2017:121-132.
• Miszczak F, Tesson V, Kin N, Dina J, et al. First detection of equine coronavirus (ECoV) in Europe. Vet Microbiol. 2014;171:206-9.
• Bryan J, Marr CM, Mackenzie CJ, Mair TS, et al. Detection of equine coronavirus in horses in the United Kingdom. Vet Rec. 2019;184:123.
• Nemoto M, Schofield W, Cullinane A. The first detection of equine coronavirus in adult horses and foals in Ireland. Viruses. 2019;14:11.
• Davis E, Rush BR, Cox J, DeBey B, Kapil S. Neonatal enterocolitis associated with coronavirus infection in a foal: a case report. J Vet Diagn Invest. 2000;12:153-6.
• Goodrich EL, Mittel LD, Glaser A, Ness SL, et al. Novel findings from a beta coronavirus outbreak on an American Miniature Horse breeding farm in upstate New Year. Equine Vet. Educ. 2020;32:150-154.
• Fielding CL et al. Disease Associated with Equine Coronavirus Infection and High Case Fatality Rate. J Vet Intern Med. 2015;29:307-310.
• Schaefer E, Harms C, Viner M, Barnum S, Pusterla N. Investigation of an experimental infection model of equine coronavirus in adult horses. J Vet Intern Med. 2018;32:2099-2104.
• Berryhill EH, Magdesia KG, Aleman M, Pusterla N. Clinical presentation, diagnostic findings, and outcome of adult horses with equine coronavirus infection at a veterinary teaching hospital. Vet J. 2019;248:95-100.
• Sanz MG, Kwon SY, et al. Evaluation of equine coronavirus fecal shedding among hospitalized horses. J Vet Intern Med. 2019;33:918-922.

Charlotte Hoffmann-Timmol, DVM