U psów i kotów zwiększone wydalanie białka z moczem jest patologiczne i silnie skorelowane ze zmniejszoną przeżywalnością danego zwierzęcia. Wydalanie niewielkich ilości albuminy < 1 mg/dl uważa się za fizjologiczne u psów i kotów.
Stosunek białka do kreatyniny w moczu (UP/C) > 0,4 u kotów i > 0,5 u psów jest definiowany jako białkomocz zgodnie z wytycznymi IRIS (International Renal Interest Society). Rozróżnia się białkomocz przednerkowy, nerkowy i zanerkowy. Ich różne przyczyny przedstawiono w Tabeli 1.
Elektroforeza białek moczu okazała się przydatnym narzędziem do różnicowania przyczyn białkomoczu. W badaniu tym rozcieńczony mocz umieszczany jest na żelu, gdzie białka rozdzielane są według masy cząsteczkowej. Następnie można określić rodzaj białkomoczu na podstawie wzorca białkowego.
Białkomocz przednerkowy
Wydalanie fragmentów łańcucha lekkiego przeciwciał, tak zwanych białek Bence’a-Jonesa, wskazuje na wysoce patologiczny białkomocz przednerkowy. Powstają one w przypadku szpiczaka mnogiego i zwykle powodują białkomocz o wysokim nasileniu. W elektroforezie moczu widoczne są wzorce monomerów kappa (25 kDa) i dimerów lambda (50 kDa) (rys. 1). Innymi częstymi przyczynami białkomoczu przednerkowego są nadciśnienie tętnicze, nadczynność kory nadnerczy u psów i nadczynność tarczycy u kotów.
Tabela 1. Białkomocz: możliwe przyczyny i choroby (w oparciu o: Harley and Langston, 2012)
| Białkomocz | Koty | Koty i psy | Psy |
|---|---|---|---|
| przednerkowy | nadczynność tarczycy | szpiczak mnogi, nadciśnienie, efekt polekowy, ostre zapalenie trzustki | nadczynność kory nadnerczy |
| nerkowy | nadczynność tarczycy każde ciężkie zapalenie | ostra niewydolność nerek, przewlekła choroba nerek, glomerulopatie, ostre zapalenie trzustki, choroby wirusowe, efekt polekowy, nadciśnienie, cukrzyca, zapalenie wsierdzia | nadczynność tarczycy choroby tła immunologicznego (toczeń rumieniowaty układowy, anemia tła-immunologicznego, zapalenie wielostawowe, zapalenie wątroby) zakażenie nicieniami płucnymi |
| zanerkowy | choroby dolnych dróg moczowych, choroby układu rozrodczego |
Białkomocz nerkowy
Po pierwsze, obejmuje on glomerulopatie, w których z powodu różnych defektów, aparat kłębuszkowy nie może dłużej zatrzymywać białek o dużej masie cząsteczkowej, większej niż albumina (> 70 kDa).
Glomerulopatie związane są z różnymi chorobami: zakaźnymi (np. erlichioza, babeszjoza i leiszmanioza u psów; FIV, FeLV i FIP u kotów), nowotworowymi, pasożytniczymi, autoimmunologicznymi i endokrynologicznymi.
Wyróżniamy również tubulopatie, w przypadku których wyczerpana jest zdolność kanalików proksymalnych do reabsorpcji białek o niskiej masie cząsteczkowej (< 70 kDa).
Tubulopatie przejawiają się obecnością zespołu Fanconiego u psów, który jest dziedziczny u rasy basenji lub spowodowany przez czynniki toksyczne u innych ras, np. po podaniu gentamycyny (rys. 2).
Białkomocz mieszany, w którym można wykryć obie grupy białek, występuje głównie w stadiach 2-4 przewlekłej choroby nerek oraz przy ostrym uszkodzeniu nerek, ponieważ oprócz dysfunkcji kłębuszków nerkowych występuje tu również kwasica nerkowa kanalikowa (rys. 3).
Ponieważ leczenie białkomoczu może się znacznie różnić w zależności od przyczyny, konieczne jest ustalenie, czy białkomocz nerkowy jest białkomoczem kłębuszkowym, kanalikowym czy mieszanym kłębuszkowo-kanalikowym.
Białkomocz zanerkowy
Jest on zwykle spowodowany chorobą dolnych dróg moczowych i układu rozrodczego. Już samo badanie osadu moczu nasuwa podejrzenie białkomoczu tego rodzaju i nie wymaga różnicowania metodą elektroforezy moczu.
Elektroforeza moczu w LABOKLIN
Dzięki zaktualizowanej metodologii wydalane białka można zobrazować w bardziej zróżnicowany sposób. Oferujemy teraz ocenę białek w moczu, w której wszystkie istotne białka kłębuszkowe i kanalikowe są różnicowane, a ich obecność interpretowana, dzięki czemu elektroforeza moczu może dostarczyć jeszcze więcej szczegółowych informacji na temat choroby podstawowej.
Do badania potrzebujemy 1 ml moczu, a czas oczekiwania na wynik to 3-5 dni roboczych. Badanie to jest przydatne w przypadku podwyższonego stosunku białka do kreatyniny w moczu.
Dr. med. vet. Marco Weiß
Piśmiennictwo:
- Harley L, Langston C. Proteinuria in dogs and cats. Can Vet J. 2012; 53: 631–638.
- Vaden SL. Glomerular disease. In: Ettinger SJ, Feldman EC. ed. Textbook of Veterinary Internal Medicine. 6th ed. St. Louis, Missouri: Saunders (Elsevier). 2005:1786–1800.
- International Renal Interest Society (IRIS) Staging of CKD. modified 2019.
- Brown SA. Renal tubular Defects in Small Animals. MSD Veterinary Manual 2016.
